Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Strzyżowie

Czy moje dziecko jest dyslektykiem

    Od pewnego czasu coraz częściej rodzice dzieci szkolnych słyszą o tzw. dysleksji. W większości, kiedy nauczyciele używają tego terminu, proponują również rodzicom wizytę wraz z dzieckiem w poradni psychologiczno-pedagogicznej po to, aby psycholog zdiagnozował czy dziecko jest dyslektykiem czy nie. Zanim jednak przejdę do omówienia symptomów dziecka dyslektycznego, wyjaśnię krótko podstawowe pojęcia z tego zakresu i przedstawię przyczyny dysleksji.

Dysleksja - specyficzne trudności w czytaniu.
Dysortografia - trudności w pisaniu (popełnianie różnego rodzaju błędów, w tym ortograficznych-przy dobrej znajomości zasad ortograficznych.
Dysgrafia - zaburzenia strony graficznej pisma.

    Różne są teorie wyjaśniające przyczyny powyższych problemów. Generalnie rzecz biorąc, uważa się, że specyficzne trudności w nauce czytania i pisania mogą być uwarunkowane zarówno genetycznie - wskutek niepełnowartościowego materiału genetycznego, przekazywanego na drodze dziedziczenia, jak i organicznie - czynnikami patogennymi oddziałującymi niekorzystnie na centralny układ nerwowy dziecka w okresie prenatalnym, porodu i tuż po urodzeniu się dziecka. Częściej wśród wcześniaków niż u dzieci urodzonych z prawidłowych ciąż i porodu, spotykamy przypadki trudności w czytaniu i pisaniu. Do niekorzystnych czynników wpływających na rozwój dziecka zalicza się wirusy, szkodliwe substancje, napromieniowanie, niedotlenienie itp. Dysleksja nie zawsze występuje w przypadkach nieprawidłowej ciąży i porodu. Należy jednak traktować te dzieci ze szczególną uwaga, obserwować ich rozwój i wspomagać, szczególnie gdy zauważymy jakiekolwiek opóźnienia rozwojowe. Są to bowiem dzieci „ryzyka dysleksji". Tak nazywa się te przypadki, w których istnieje duże prawdopodobieństwo wystąpienia specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu.

   OBJAWY TZW. „RYZYKA DYSLEKSJI":

Wiek niemowlęcy i poniemowlęcy

W tym wieku dzieci tzw. ryzyka dysleksji wykazują opóźnienie w rozwoju mowy i rozwoju ruchowym. Później niż rówieśnicy wypowiadają pierwsze słowa, później budują zdania proste, a następnie złożone.
Dyslektycy nie raczkują. Późno zaczynają chodzić i biegać. Dzieci te są mało zręczne manualnie, nieporadne w samoobsłudze, np. myciu, ubieraniu się, jedzeniu łyżką. Nie chcą same rysować.

Wiek przedszkolny (3-5 lat)

- mała sprawność ruchowa w zakresie całego ciała: dziecko słabo biega, jest niezdarne w ruchach, często się przewraca,
- mała sprawność ruchowa rąk: dziecko przejawia trudności i niechęć do samoobsługi (np. zapinania guzików, sznurowania butów) , do zabaw manipulacyjnych, takich jak np. nawlekanie korali, opóźniony rozwój graficzny (rysunki na słabym poziomie, niechęć do rysowania),
- opóźniony rozwój mowy, trudności z wypowiadaniem złożonych słów, powtarzaniem dłuższych słów, zapamiętaniem nazw lub szeregu nazw np.: pór roku, posiłków,

Klasa „O"

- trudności z wymową (przekręcanie słów), wadliwa wymowa, błędy gramatyczne,
- trudności z zapamiętywaniem piosenek i wierszyków,
- trudności z odróżnieniem podobnych głosek, z wydzieleniem sylab i głosek w słowach oraz łączeniem ich w słowa (analiza i synteza sylabowa oraz głoskowa),
- niechęć do rysowania, trudności z odtwarzaniem figur, wzorów i „szlaczków",
- trudności z układaniem obrazków z elementów według wzoru,
- oburęczność; mylenie prawej i lewej ręki, nogi.
- trudności z odróżnianiem lewej i prawej strony (też trudności z prawidłowym za łożeniem butów i rękawiczek),
- problemy zawiązywaniem sznurowadeł, kokardek, zapinaniem guzików,
- trudności w początkach nauki czytania.

OBJAWY DYSLEKSJI ROZWOJOWEJ:

Młodszy wiek szkolny

- utrzymywanie się powyższych zaburzeń i trudności w uczeniu się,
- trudności w zapamiętywaniu nazw, nazwisk. szeregów nazw (dni tygodni i miesięcy), tabliczki mnożenia, dat, w zapisywaniu liczb wielocyfrowych,
- mylenie podobnych numerów i cyfr np. 9-6 czy 8-3 lub liter p-b-d-g. m-n. m-w.
- mylenie liter odpowiadających głoskom podobnym dźwiękowo (d-t, g-k. z.-s).
- opuszczanie, dodawanie, przestawianie liter, sylab oraz rozdzielanie wyrazów.
- trudności z pisownią zmiękczeń, głosek nosowych,
- trudności w zapamiętywaniu czytanego przez siebie na głos tekstu,

Starszy wiek szkolny

- trudności w czytaniu często zmniejszają się lub nawet ustępują,
- trudności w pisaniu mogą ograniczyć się do błędów ortograficznych,
- trudności mogą się uogólniać na inne przedmioty, np. języki obce.
- trudności w posługiwaniu się mapą i orientowaniu się według niej w terenie.

Pozwoliłam sobie dokładniej przedstawić symptomy dziecka dyslektycznego po to, aby rodzice idący do poradni na badania z dzieckiem mogli sami wcześniej prześledzić historię rozwoju dziecka, sprecyzować trudności, jakie napotykało ono od chwili urodzenia i móc odpowiedzieć wstępnie na pytanie: „Czy moje dziecko jest dyslektykiem".
Psycholog wraz z pedagogiem, na podstawie dokładnych badań, może postawić diagnozę o dysleksji lub stwierdzić inne przyczyny kłopotów dziecka. Wiążącą opinię o dyslektyku otrzymuje rodzic po około półrocznej pracy własnej dziecka pod kierunkiem psychologa przy współpracy polonisty i rodziców Istotne jest, aby dziecko wykazało się co najmniej dobrą znajomością zasad ortograficznych.
Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu rozpoznaje się u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Ważne jest również to, że te trudności nie są spowodowane wadami wzroku czy słuchu lub uszkodzeniami narządu ruchu, ale nierównomiernym rozwojem psychoruchowym dziecka.

Podsumowując wszystko to, co zostało dotychczas powiedziane, można stwierdzić, że dyslektyk to człowiek, który mimo stosowanych metod nauczania, dobrego poziomu inteligencji i w sprzyjających warunkach, w których się wychowuje, nie potrafi nauczyć się płynnie czytać i dobrze pisać. Diagnozą stwierdzająca dysleksję to nie wyrok, ale szansa na kontynuowanie nauki, uwierzenie w siebie, odrzucenie poczucia bycia gorszym.

Bogusława Karaś